W wieku 4-8 lat w organizmie młodego człowieka zachodzi wiele zmian. Okres ten nazywamy złotym wiekiem motoryczności. Dzięki dojrzewaniu ośrodkowego układu nerwowego następuje szybkie doskonalenie ruchów, i to nie tylko prostych, ale i złożonych. Najszybciej przebiega rozwój motoryczny u dziecka w wieku 4-5 lat.
W tym czasie opanowuje ono takie naturalne ruchy, jak chód, bieg i skok, oraz ruchy dowolne, rozwijają się też zdolności manualne. Wiek ten nazywamy okresem spontanicznej aktywności dziecka.
W okresie przedszkolnym mięśnie dziecka rosną na długość; dopiero po ukończeniu 7 roku życia zwiększają swoją grubość. Włókna mięśniowe 4-,5- letnich dzieci są bogato unerwione. Proces ten kończy się w wieku 6 lat. Stopniowo doskonalą się więc ruchy docelowe, następuje wyłączenie przyruchów zbędnych. Dlatego warto uczyć dziecko już ruchów właściwych- najlepiej przez naśladownictwo. Pokażmy dziecku ruch, jakiego chcemy go nauczyć, i kontrolujmy jego wykonanie, zwłaszcza, że w tym wieku dziecko potrafi już koncentrować się na jednym zajęciu.
Wiek przedszkolny w znacznej mierze decyduje o rozwoju i przyszłym losie człowieka. Bardzo jest istotne, aby właśnie wtedy, kiedy cechy motoryczne dziecka są doskonale rozwinięte, nie zmarnować okazji i wykorzystać ten czas dla zapewnienia mu – poprzez formy zabawowe – właściwego rozwoju fizycznego. Uczmy, więc poprawnych ruchów i działań. Systematycznie i prawidłowo prowadzone ćwiczenia z dzieckiem rozwijają i doskonalą takie cechy motoryczne, jak szybkość, siła, zwinność i wytrzymałość. Przez ćwiczenia fizyczne kształtujemy też cechy charakteru, jak odwaga, wytrwałość, samodzielność, ambicja, gotowość do udzielania pomocy, a także umiejętność pokonywania trudności.
Ruchy wykonywane przez dzieci 3-,4- letnie cechuje mała elastyczność i powolność. W tym wieku dzieci nie potrafią np. zamortyzować zeskoku. Szybkość i elastyczność ruchów dziecka udoskonala się przez chód, bieg, wspinanie się, różnego rodzaju skoki. Brak odpowiedniej koordynacji ruchowej nie pozwala na ćwiczenie z partnerem w tym samym wieku.
Wśród cech motorycznych, które w tym czasie osiągają wysoki wskaźnik, wyróżniamy:
Szybkość, czyli zdolność do wykonywania wielorakich, szybkich i zdecydowanych ruchów.
Wytrzymałość, czyli zdolność organizmu do długotrwałego wysiłku i odporność na zmęczenie.
Zwinność, a w tym zręczność i gibkość, jako pochodne tej cechy.
Zręczność, umiejętność szybkiego wykonywania wielorakich złożonych ruchów oraz zdolność do szybkich reakcji.
Gibkość, czyli dużą elastyczność ciała( stawów), umożliwiającą wykonywanie obszernych i płynnych ruchów ramion, nóg, kręgosłupa.
Później rozwija się siła, czyli zdolność organizmu do pokonywania znacznych wysiłków
(dźwiganie, rozciąganie, ściskanie).
Wszystkie wymienione powyżej cechy można doskonalić poprzez różnego rodzaju ćwiczenia.
Szybkość wyrabiamy poprzez biegi, szybkie skoki ze skakanką, czy też rzuty.
Wytrzymałość doskonalimy przez wykonywanie określonych ćwiczeń przez dłuższy okres, np. biegi przełajowe, długie spacery. Zręczność wyrabiamy przez skoki i gimnastykę, gibkość- przez skłony tułowia, wymachy i krążenia ramion, siłę- np. przez ćwiczenia gimnastyczne, wykonywane z niewielkim obciążeniem rąk.
Pod względem siły, wytrzymałości, a także szybkości dziecko na pewno ustępuje dorosłemu, ale w zręczności i zwinności- prawie mu dorównuje. Małe dziecko dysponuje dobrą pamięcią ruchową. Opanowanie w tym wieku umiejętności ruchowe, pływanie, jazda na rowerze, na nartach, czy też na łyżwach, pozostają już na całe życie.
Motoryka dziecka może rozwijać się i doskonalić wyłącznie przez nieustanne i różnorodne ćwiczenia.
W rozwoju ruchowym dziecka obserwujemy pewną regułę. Dziecko wykonując ruch, angażuje początkowo duże grupy mięśniowe, głównie mięśnie tułowia. Wraz z rozwojem motoryki do pracy włączane są kolejno mięśnie dalej położone od tułowia i mniejsze, a więc mięśnie kończyn. Widoczne to jest w sposobie, w jaki chwyta piłkę dziecko 2-3- letnie i starsze- 4-, 5- letnie, czy nawet 6- letnie. Maluch chwyta piłkę jakby całym ciałem, obejmuje ją całymi rękami i przytula do tułowia. Wraz z rozwojem motoryki dziecka jego chwyt staje się doskonalszy. Czteroletnie dziecko do uchwycenia piłeczki używa mięśni dłoni i przedramienia, pięciolatek natomiast potrafi już chwycić piłkę za pomocą dłoni.
Opracowała: Maria Zielińska